Het kopen en verkopen van vakantiedagen is niet expliciet geregeld in de wet, maar aan het verkopen van vakantiedagen is wel een belangrijke wettelijke restrictie verbonden. De bedoeling van het wettelijk toekennen van vakantiedagen aan werknemers is dat werknemers daadwerkelijk vakantie/rust genieten. De wetgever heeft daarom in artikel 7:640 BW bepaald dat het afkopen van de wettelijke vakantiedagen tijdens het dienstverband niet mogelijk is. Deze regel is zeer strikt.
Ook het Hof van Justitie van de Europese Unie houdt strikt de hand aan de wettelijke vakantiedagen. In een uitspraak van 6 april 2006 heeft het Hof bepaald dat wettelijke vakantiedagen wettelijke vakantiedagen blijven, zélfs als zij worden meegenomen naar een volgend kalenderjaar.
Het verkopen van vakantiedagen tijdens het dienstverband kan dus alleen voor wat betreft de bovenwettelijke vakantiedagen. Voor wettelijke vakantiedagen geldt dat het is uitgesloten dat die dagen worden uitbetaald gedurende het dienstverband van een werknemer. Wettelijke vakantiedagen kunnen alleen worden uitbetaald als het dienstverband eindigt en niet alle opgebouwde vakantiedagen zijn opgenomen.
Regeling
Een werkgever kan afspraken maken over het kopen of verkopen van vakantiedagen met zijn individuele werknemers. Hij moet dan wel goed in de gaten houden dat hij al zijn werknemers gelijk behandelt. Als hij een werknemer toestaat om vakantiedagen te verkopen of om vakantiedagen bij te kopen, dan kan hij dat een andere werknemer niet weigeren als de situaties min of meer gelijk zijn.
Om gelijke behandeling te waarborgen/bevorderen, kan een werkgever ervoor kiezen om een regeling te maken over kopen en verkopen van vakantiedagen. Deze regeling kan hij dan opnemen in een personeelshandboek of arbeidsvoorwaardenregeling of hij kan de regeling bijvoorbeeld op het intranet plaatsen.
Onderscheid maken tussen werknemers die fulltime werken en werknemers die parttime werken, is daarbij niet toegestaan. Net zo min als tussen tijdelijke en vaste werknemers. Bij gelijke behandeling moeten gelijke gevallen gelijk worden behandeld en ongelijke gevallen ongelijk in de mate van hun ongelijkheid. Er kan dus bijvoorbeeld wel onderscheid worden gemaakt tussen groepen werknemers met verschillende functies. Dat onderscheid moet dan wel objectief verklaarbaar zijn.
Let op! Het kan zo zijn dat in de toepasselijke cao een regeling over het kopen en/of verkopen van vakantiedagen is opgenomen. Check dat altijd even voordat je een regeling maakt.
In een regeling over het kopen en/of verkopen van vakantiedagen zijn de volgende onderwerpen van belang:
- het maximum aantal te kopen en/of te verkopen vakantiedagen per kalenderjaar;
- de procedure: hoe en waar het kopen en/of verkopen van dagen moet worden aangevraagd;
- wat er gebeurt met de bijgekochte vakantiedagen die in het kalenderjaar van de aankoop niet worden opgenomen door de werknemer;
- hoe de ‘prijs’ van de gekochte en/of verkochte vakantiedagen wordt berekend;
- wanneer de gekochte en/of verkochte vakantiedagen met de werknemer worden afgerekend.
Opnemen bijgekochte vakantiedagen
Dat er geen wettelijke regeling over het kopen (of verkopen voor zover het om bovenwettelijke dagen gaat) van vakantiedagen bestaat, betekent in feite dat een regeling over het kopen van vakantiedagen naar eigen inzicht mag worden ingevuld. Een regeling moet wel altijd de test van het goed werkgeverschap kunnen doorstaan. Overigens betekent het natuurlijk ook dat een werkgever mag bepalen dat het kopen en/of verkopen van vakantiedagen niet mogelijk is binnen zijn onderneming. Of dat hij bijvoorbeeld alleen het verkopen of alleen het bijkopen van vakantiedagen mogelijk maakt.
Voor het opnemen van vakantiedagen in het algemeen en dus ook voor de bijgekochte vakantiedagen, geldt dat de werknemer bepaalt wanneer hij vakantiedagen opneemt (artikel 7:638 BW). De werkgever kan het verzoek van de werknemer om in een bepaalde periode vrij te nemen niet zomaar weigeren. Dat kan hij alleen als:
- de werkgever daar zwaarwegende redenen voor heeft;
- Van zwaarwegende redenen is niet zomaar sprake. Er moet bijvoorbeeld echt sprake zijn van een verstoring van de bedrijfsvoering of van een belangrijke deadline wil daarvan sprake kunnen zijn;
- de werknemer onvoldoende vakantiedagen heeft opgebouwd om de gewenste vakantie op te nemen;
- in de cao, een arbeidsvoorwaardenreglement of in de arbeidsovereenkomst regels staan waarmee de aanvraag in strijd is;
- Een werkgever mag bijvoorbeeld met zijn werknemers afspreken dat zij in een bepaalde periode geen vakantie opnemen (veel accountantskantoren spreken bijvoorbeeld af dat hun werknemers in het eerste kwartaal van een jaar geen vakantie mogen opnemen, omdat het in die tijd heel druk is) of juist in een bepaalde periode vakantie moeten opnemen (bijvoorbeeld als sprake is van bedrijfssluiting, zoals bij veel bouwbedrijven in de bouwvakvakantie of bij scholen in de schoolvakanties).
Als werknemers vakantiedagen bijkopen, dan moet in principe met de bijgekochte dagen hetzelfde worden omgegaan als met de ‘normale’ bovenwettelijke vakantiedagen. De bijgekochte vakantiedagen vallen ook onder de regeling van artikel 7:638 BW.
Aanvraag kopen en/of verkopen van vakantiedagen
Als een werknemer extra vrije dagen wil kopen of juist (bovenwettelijke) vrije dagen wil verkopen, dan moet hij zich houden aan de regels van zijn werkgever. Van belang is dan ook dat die regels duidelijk en eenduidig in een regeling staan omschreven. Meest praktisch is het wel om de aanvraag, alsmede de toe- of afwijzing ervan, (ook) schriftelijk (of digitaal) te laten verlopen of schriftelijk of digitaal te bevestigen. Mocht er dan op enig moment discussie ontstaan over de gemaakte afspraken, dan is hierover het een en ander terug te vinden.
Niet-genoten bijgekochte vakantiedagen
Als niets over niet-genoten extra bijgekochte dagen is afgesproken, dan wordt aangenomen dat de door de werknemer bijgekochte vakantiedagen vallen onder dezelfde regels als de bovenwettelijke vakantiedagen. Dat kan dus onder meer betekenen dat deze dagen na vijf jaar na het jaar waarin de dagen zijn gekocht, verjaren.
Maar er kunnen ook andere afspraken worden gemaakt. Een werkgever wil bijvoorbeeld niet dat de bijgekochte vakantiedagen eindeloos bij het vakantiedagentegoed worden opgeteld (en moeten worden gereserveerd op de balans). Dan kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat de extra bijgekochte dagen moeten worden opgenomen binnen een jaar nadat ze zijn aangekocht of bijvoorbeeld in het jaar waarin ze zijn aangekocht. Als de werknemer er, om welke reden dan ook, niet aan toegekomen is om de bijgekochte dagen binnen een jaar op te nemen, dan kan worden afgesproken dat de dagen in dat geval worden teruggenomen en aan de werknemer worden terugbetaald.
De afspraken die partijen met elkaar maken, moeten wel aan de normen van redelijkheid en billijkheid en van goed werkgever – en goed werknemerschap voldoen. Een afspraak waarbij de door een werknemer bijgekochte vakantiedagen een jaar na aankoop automatisch komen te vervallen zonder vergoeding van deze dagen aan de werknemer wordt bijvoorbeeld niet snel als een redelijke regeling gezien. Zeker niet als de werknemer de dagen bijvoorbeeld als gevolg van ziekte of door onverwachte ontwikkelingen niet heeft kunnen opnemen.
Een redelijke afspraak kan bijvoorbeeld wel zijn dat niet opgenomen bijgekochte dagen op 31 december aan de werknemer worden terugverkocht tegen het zelfde prijsniveau als waarvoor de dagen zijn gekocht.
Let op! Als een werkgever een vakantieregeling wil instellen, wijzigen of intrekken, dan moet hij daarvoor wel eerst de instemming van de ondernemingsraad vragen (als die er is uiteraard).
Berekening vakantiedagen
Artikel 7:639 BW bepaalt dat de werknemer gedurende zijn vakantie recht heeft op loon. In de artikelen 7:616 ev. BW wordt ingegaan op het begrip loon en wat daar allemaal onder valt. Op grond van deze regels kan worden berekend wat een vakantiedag kost.
Wat kost een vakantiedag?
De werkgever moet het loon dat de werknemer normaal gesproken had verdiend als hij geen vakantie had opgenomen, uitbetalen aan de werknemer die een vakantiedag opneemt. Dit moet ook het uitgangspunt zijn bij de berekening van de kosten van het kopen- en/of de opbrengst van het verkopen van vakantiedagen. Dat betekent: het loon inclusief vakantiebijslag, (eventueel) vaste bonussen, dertiende maand en soortgelijke vaste emolumenten.
Wil je meer informatie over het opstellen van een vakantieregeling, neem dan contact met ons op. Wij helpen je graag verder.
Groet,
Laura (Arbeidsjurist)
